Sprawozdanie z działalności Oddziału za 2012 rok:
WIEŚCI Z BYSTREGO
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Z końcem listopada ostatecznie zakończone zostały tegoroczne prace
konserwatorskie cerkwi w Bystrem. Wymienione zostało w całości pokrycie
dachu nad północną częścią transeptu, zabezpieczono sygnaturkę nad
kopułą babińca i co najważniejsze wzmocniony i ustabilizowany został
tambur kopuły głównej. Umożliwi to w przyszłym roku jej remont i
konserwację. Naszym zamierzeniem na przyszły rok jest wymiana całości
pokrycia dachowego tak aby zlikwidować występujące jeszcze przecieki
wody. Trwające prace remontowe znacznie utrudniają dostęp do obiektu i
jego zwiedzanie. Tak będzie zapewne w roku następnym. Liczymy jednak na
zrozumienie tych okoliczności. Na zdjęciach efekty prac wewnątrz obiektu. Prace sfinansowano ze środków Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora
Zabytków w Przemyślu.
PRZERWA TECHNICZNA
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Po dłuższej przerwie technicznej i drobnych kłopotach powraca nasza strona.
Za niedogodności przepraszamy i mamy nadzieję, że nikt nie zainfekował komputera.
WIRTUALNE ZABYTKI
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Polecamy kolejny ciekawy link do "zwiedzania" zabytków. Tym razem zamek w Lublinie:
http://zamek-lublin.pl/index.php?r=1798&l=pl
Od Łemkowszczyzny po Huculszczyznę
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Muzeum Podkarpackie w Krośnie zaprasza na ciekawą wystawę fotografii
Romana Reinfussa. Obejmuje ona reprodukcje archiwalne zdjęć wykonanych w
latach 1930–1939 na obszarze Pogórza Karpackiego, Beskidu Niskiego,
Bieszczadów i pogranicza Gorganów i Czarnohory. Zdjęcia pochodzą z
negatywów szklanych i celuloidowych zakupionych od rodziny w 2000 r. po
śmierci profesora przez Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Dotyczą
kultury materialnej i duchowej Pogórzan, Dolinian, Łemków, Bojków i
obszaru pogranicza bojkowsko-huculskiego.
Spotkanie dotyczące prof. R. Reinfussa odbędzie się w Muzeum 29
listopada 2012 r.
Wieści z Bystrego
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Remont cerkwi trwa… Chcemy podziękować wszystkim ofiarodawcom, którzy
przeznaczyli na ten cel pieniądze bądź tzw. 1 %. . Ze zbiórki
publicznej na koniec października uzyskaliśmy 5485 zł, natomiast z 1%
za ubiegły rok 9145,10 zł. Zarząd Główny TONZ zaokrąglił to do sumy
10.000 zł. (odpisy z 1 % wpływają na konto ZG TONZ, który następnie
przekazuje środki na O/Bieszczadzki). Zebrane kwoty pozwolą na
poszerzenie zakresu prac w bieżącym roku.
Priorytetem jest obecnie zlikwidowanie głównych zagrożeń dla obiektu
tj. zabezpieczenie dachu przed przeciekaniem wody i wymiana zniszczonych
fragmentów ścian, które osłabiają konstrukcję. Dopiero po tym będzie
można kontynuować dalsze prace remontowo – konserwatorskie na
pozostałych częściach obiektu. W końcowej fazie remontu planujemy
powrót pokrycia gontowego ( tak jak pierwotnie) na dachu okapowym. W
następnych latach chcemy przeprowadzić konserwację i rekonstrukcję
wnętrza cerkwi co jest możliwe z uwagi na zachowaną prawie w całości
ramę ikonostasu, podstawę ołtarza oraz tabernakulum. Warto rozważyć
projekt wypełnienia pustych obecnie okien ikonostasu replikami ikon.
Część wyposażenia cerkwi bystrzańskiej znajduje się obecnie w Muzeum
Zamku w Łańcucie co znacznie ułatwiło by realizację takiego pomysłu.
Jeszcze dużo pracy przed nami…
Wieści z Bystrego
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Trwają prace remontowo – konserwatorskie tamburu nad nawa główną i
babińcem. Wykonawca firma „ARKADY”, po wrześniowych ustaleniach usuwa
przegnite części zrębu i uzupełnia sukcesywnie nowym materiałem. Prace
są żmudne i wymagają dużej koncentracji. Zabezpieczony jest już dach
nad kopułą transeptu od strony północnej, gdzie występowały
największe przecieki. Prace przy cerkwi mają trwać do końca listopada.
Remonty obiektów cerkiewnych - 2012
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Obecny rok okazuje się szczęśliwy dla obiektów cerkiewnych w
Bieszczadach. Po latach zastoju i postępujących zniszczeń na wielu
obiektach ruszyły prace konserwatorskie. Najbardziej imponująco wygląda
to w Żernicy Wyżnej, gdzie przeprowadzono niemal całościowy remont
świątyni. W Olchowej oczyszczono cmentarz przycerkiewny i ruszyły prace
konserwatorskie. Duży zakres prac zrealizowano wokół cerkwi w
Turzańsku, Jałowem i Baligrodzie.
Magurycz w Beniowej (czerwiec 2012)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Na początku czerwca wolontariusze ze Stowarzyszenia Magurycz przybyli
do Beniowej. Sklejono i wzmocniono znajdujący się na tamtejszym
cerkwisku kamień z wyrzeźbionym wizerunkiem ryby. Oprócz tego zajęto
się renowacją kilku nagrobków oraz cokołu krzyża przydrożnego.
Wieści z Bystrego
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
W cerkwi 23 września pracowała komisja, która analizowała stan obiektu
po przeprowadzeniu wstępnych prac konserwatorskich i odsłonięciu
szalunków deskowych na ścianach nawy północnej.
Stan tych fragmentów świątyni jest najgorszy. Ustalono, że należy
wyciąć fragmenty uszkodzone i zagrzybione w pierwszej kolejności i
podeprzeć północne narożniki kopuły głównej. W ten sposób
zabezpieczony obiekt da możliwość bezpiecznej kontynuacji prac i
przeliczenia kosztów wymiany uszkodzonych fragmentów, które już wydają
się wyższe niż pierwotne przewidywania. W całości wyremontowana
zostanie nawa północna, której stan również budzi obawy. Prace
trwają…
TONZ składa serdeczne podziękowania wszystkim, którzy wsparli finansowo remont cerkwi.
Smolnik nad Osławą
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Prace konserwatorskie w Jałowem
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Wieści z Bystrego
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Wirtualne zabytki – Kościół Mariacki w Krakowie
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Wirtualne zabytki - Ortel Królewski
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Cerkwie na liście UNESCO
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Wieści z Bystrego
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Zapomniane Pogórze - Cerkiew w Wólce Żmijowskiej
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- XVII tom „BIESZCZADA”
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Wirtualne zabytki
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ratujmy cerkiew w Bystrem - ciąg dalszy
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Szansa na ocalenie polichromii cerkwi św. Onufrego w Posadzie Rybotyckiej
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ratujmy cerkiew w Bystrem - kontynuacja ogólnopolskiej akcji zapoczątkowanej rok temu ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
W sierpniu rozpoczęto długo oczekiwane prace remontowe dachu cerkwi w
Smolniku. Jego stan od lat był fatalny i woda przenikała do wnętrza
obiektu. Konserwacji wymagają również sygnaturki.
Trwają prace przy drewnianym kościele (dawna cerkiew) w Jałowem. Zabytkowy obiekt zachwycał od zawsze swoim malowniczym położeniem. Wadliwe wykonanie przed laty podmurówki i brak odpowiedniej wentylacji spowodowały przegnicie belek podwalinowych. Obecnie są one wymieniane a podmurówka odtwarzana łącznie z wykonaniem izolacji. Pracom konserwatorskim poddano również zakrystię, której ściany uległy już deformacji.
Na początku września ruszyły prace remontowe przy cerkwi w Bystrem. Stoją już rusztowania i trwa analiza od czego zacząć, gdyż stan obiektu jest gorszy niż przewidywały ekspertyzy. Przyznana na ten rok dotacja od Konserwatora w wysokości 70.000 zł nie spełnia naszych oczekiwań ale być może pozwoli zabezpieczyć nawę północną. O postępie prac będziemy informować na bieżąco.
Polecamy kolejny link z serii wirtualnych wycieczek. Tym razem perfekcyjnie
zmontowane wejście do Kościoła Mariackiego w Krakowie:
http://plados.dyndns.org/mariacki/wirtualna_wycieczka/
Prezentujemy kolejny przykład, który zakwalifikować można śmiało jako
„cuda architektury drewnianej”. Na Podlasiu w Ortelu Królewskim
podziwiać można drewniany kościół z 1706 roku pw. M. B. Różańcowej,
(dawna cerkiew unicka pw. św. Dawida i Romana). Świątynia zbudowana
została staraniem ks. Teodora Bieleckiego w miejscu cerkwi z 1660 r. W
kruchcie na nadprożu portalu wejściowego do nawy zachował się ciekawy i
i unikalny napis informujący o tym fakcie: „Za staraniem prezbitera tej
cerkwi Teodora Bieleckiego przez cieślę Nazara”. Wnętrze można
„zwiedzać” wirtualnie, warto... http://www.parafiaortelkrolewski.pl
Narodowy Instytut Dziedzictwa zakończył prace nad wnioskiem w sprawie
wpisania zespołu cerkwi z polskiego i ukraińskiego regionu Karpat na
Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Idea
zgłoszenia obiektów na Listę UNESCO zrodziła się w 2009 r., w Krajowym
Ośrodku Badań i Dokumentacji Zabytków (obecnie Narodowy Instytut
Dziedzictwa). Wniosek jest wynikiem kilkuletniej współpracy Narodowego
Instytutu Dziedzictwa z przedstawicielami strony ukraińskiej: Państwowym
Historyczno-Architektonicznym Rezerwatem w Żółkwi oraz
Naukowo-Badawczym Instytutem Badania Zabytków w Kijowie. Wniosek dotyczy 16
obiektów, dwa z nich znajdują się w Bieszczadach cerkiew w Turzańsku i
dawna cerkiew w Smolniku n/Sanem. W lipcu obiekty ma obejrzeć specjalna
komisja UNESCO.
Polska:
1. Radruż, Cerkiew św. Paraskiewy
Polska, woj. podkarpackie, gmina Horyniec Zdrój
(obecnie filia Muzeum Kresów w Lubaczowie)
2. Chotyniec, Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
Polska / woj. Podkarpackie, gmina Radymno
(obecnie filialna cerkiew greckokatolicka)
3. Smolnik, Cerkiew św. Michała Archanioła
Polska, województwo podkarpackie, gmina Lutowiska
(obecnie kościół filialny rzymskokatolicki)
4. Powroźnik, Cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła
Polska, woj. Małopolskie, gmina Muszyna
(obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki pw. św. Jakuba Młodszego
Apostoła)
5. Owczary (do 1949 r. Rychwałd), Cerkiew Opieki Bogurodzicy
Polska, woj. Małopolskie, gmina Sękowa
(obecnie kościół filialny rzymskokatolicki)
6. Kwiatoń, Cerkiew św. Paraskiewy
Polska, woj. Małopolskie, gmina Uście Gorlickie
(obecnie kościół filialny rzymskokatolicki)
7. Brunary Wyżne, Cerkiew św. Michała Archanioła
Polska, województwo małopolskie, gmina Uście Gorlickie
(obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki pw. NMP Wniebowziętej)
8. Turzańsk, Cerkiew św. Michała Archanioła
Polska, woj. Podkarpackie, gmina Komańcza
(obecnie filialna cerkiew prawosławna)
Ukraina:
9. Potylicz, Cerkiew Zesłania Ducha Świętego
Ukraina, obwód lwowski, rejon zółkiewski
(obecnie parafia greckokatolicka)
10. Rohatyn, Cerkiew św. Ducha
Ukraina, obwód iwanofrankowski, rejon rohatyński
(obecnie oddział Iwanofrankowskiego Muzeum Sztuki)
11. Drohobycz, Cerkiew św. Jerzego
Ukraina, obwód lwowski, miasto Drohobycz
(obecnie część Regionalnego Muzeum Tradycji Ludowych w Drohobyczu)
12. Żółkiew, Cerkiew św. Trójcy
Ukraina, obwód lwowski, rejon żółkiewski
(obecnie parafia greckokatolicka)
13. Werbiąż Niżny, Cerkiew Narodzenia Theotokos
Ukraina, obwód iwanofrankowski, rejon kołomyjski
(obecnie parafia prawosławna Patriarchatu Kijowskiego)
14. Jasina, Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego
Ukraina, obwód zakarpacki, rejon rachowski
(obecnie wspólnie użytkowana przez parafię Kościoła Prawosławnego
Patriarchatu Moskiewskiego i Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego)
15. Użok, Cerkiew św. Michała Archanioła
Ukraina, obwód zakarpacki, rejon wielkoberezneński
(obecnie parafia prawosławna Patriarchatu Moskiewskiego)
16. Matków, Cerkiew św. Dymitra
Ukraina, obwód lwowski, rejon turkowski
(obecnie parafia greckokatolicka)
Na remont cerkwi w Bystrem Wojewódzki Konserwator zabytków przyznał na
rok 2012 kwotę 70.000 zł. Pozwala to jedynie na rozpoczęcie prac
remontowo-konserwatorskich kopuły bocznej cerkwi i ewentualne podparcie
kopuły głównej, która jest w najgorszym stanie. Dlatego apelujemy do
wszystkich miłośników tego zabytku o dobrowolne wpłaty na specjalnie
dla tego celu utworzony rachunek bankowy: Bieszczadzki Bank Spółdzielczy
w Ustrzykach Dolnych 18862100072001000305280002. Możliwe jest też
zbieranie ofiar w naturze – materiały budowlane i konserwatorskie:
drewno na rusztowanie (londyny), tarcica (bale, deski), blacha, impregnaty
do drewna. W tej sprawie niezbędna jest jednak konsultacja, która
prowadzi Bogdan Augustyn (tel. 607-089-740). Liczymy na Państwa
ofiarność i jednocześnie dziękujemy za dotychczasowe wspieranie naszych
działań.
Podobnie jak w Bieszczadach nie brak na Pogórzu zabytkowych obiektów,
którym grozi całkowite zniszczenie. Dzięki uprzejmości koneserów
architektury drewnianej prezentujemy cerkiew w Wólce Żmijowskiej p.w.
Narodzenia NMP z lat 1894 - 96. Od 1945 r. obiekt praktycznie jest
nieużywany i niszczeje. Więcej informacji w zakładce „ZABYTKI”.
Ukazał się nowy, XVII tom Rocznika Historycznego „BIESZCZAD”.
Zapraszamy do lektury, zamówienia można złożyć na naszej stronie.
Wstęp i spis treści w zakładce „BIESZCZAD”.
Sama technika zabytków nie uratuje ale często pomaga. Pomiary laserowe czy wizualizacja przestrzenna obiektów na pewno przyczyniły się do udoskonalenia dokumentacji opisowej i technicznej oraz inwentaryzacji obiektów. Dzięki technice możemy obecnie „zwiedzać” zabytki w internecie. Jedną z ciekawszych podróży można odbyć do cerkwi św. Jura w Drohobyczu. To trzeba zobaczyć…polecamy ciekawy link http://360.ucoz.com/index/stari_cerkvi/0-19.
Inicjatywa ratowania cerkwi w Bystrem przybiera różne formy. W najbliższy czasie odbędzie się w Warszawie wystawa fotograficzna poświęcona temu problemowi. Miejmy nadzieję, że takie akcje przyczynią się do propagowania tematyki ochrony zabytków drewnianych w Polsce. A na tym polu jest jeszcze wiele do zrobienia. Wystarczy przejechać się tzw. ścianą wschodnią a później dla porównania odwiedzić niedaleką Słowację. Problem bowiem nie tylko w fizycznym uratowaniu jakiegoś obiektu zabytkowego ale też jak przeprowadzić jego renowację zgodną i bliską oryginałowi. Doświadczenie uczy, że nawet renomowane firmy konserwatorskie popełniały na tym polu błędy. Zachęcamy do zgłaszania takich przypadków, często niefrasobliwej działalności, które przyczyniły się co prawda do uratowania zabytku ale niejednokrotnie nieodwracalnie zniszczyły jego pierwotny wygląd.
Ta najstarsza w Polsce cerkiew (XIV w. ?) wydawała się pozostawiona własnemu losowi. Chociaż jako obiekt wraz z otoczeniem została w ostatnich latach w miarę zabezpieczona to kryjące się we wnętrzu skarby, jakim są unikalne polichromie (zresztą niedostępne dla oka) wydawały się stracone. Tym bardziej więc cieszy informacja, że jesienią 2011 r. przeprowadzono w Posadzie Rybotyckiej pełną inwentaryzację malowideł ściennych. Wszystko wskazuje, że jest to wstęp do pełnej konserwacji wnętrza cerkwi. Dzieło to oraz szczegóły prac inwentaryzacyjnych można podziwiać na stronie Narodowego Instytutu Audiowizualnego.
Z końcem lutego TONZ złożył po raz kolejny wniosek na remont cerkwi w Bystrem do Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Kosztorys przedwykonawczy na sumę ponad 600.000 zł. obejmuje tylko remont kopuł, elementów najbardziej zagrożonych. Mamy nadzieję, że ten rok przyniesie wreszcie ratunek dla tego unikalnego obiektu sakralnego. Jego zawalenie, a ta groźba jest realna, byłoby niepowetowaną stratą na jaką Bieszczady nie mogą już sobie pozwolić. Dziękujemy wszystkim sympatykom w kraju i za granicą oraz pomysłodawcom akcji internetowej wspierającej nasze działania.
